مقایسه درجه تمرکزبازاری فعالیتهای مختلف صنعتی در ایران و عوامل موثر بر آن طی سال های 1387 -1373

یکی از موضوعات پر اهمیت سازمان صنعتی و اقتصاد صنعتی مطالعه ساختار بازارها است. محیطی که بنگاه ها در آن فعالیت می کند، بازار نام دارد. تجزیه و تحلیل بازار نیازمند شناخت ساختار آن است. یکی از عوامل تعیین کننده در ساختار بازار تعداد، نحوه توزیع و قدرت بازار فروشندگان و خریداران است که " تمرکز بازار " نامیده می شود. تحلیل تمرکز بازار زمینه مناسب برای درک بهتر ارتباط عناصر ساختاری و عملکردی بازار را فراهم می آورد و با بررسی بازارها از این دیدگاه ، می توان درجه رقابتی و یا انحصاری بودن بازارها را با استفاده از شاخص تمرکز مورد بررسی و مطالعه قرار داد. تمرکز قوی تر در بازار باعث رفتار انحصاری بیشتر و تمرکز کمتر باعث رفتار رقابتی تر می شود. بررسی رفتار بنگاهها در بازار نیز نیازمند اندازه گیری تمرکز بازار است. هدف از این تحقیق مقایسه درجه تمرکز بازاری فعالیتهای مختلف صنعتی در ایران و عوامل موثر بر آن طی سالهای1373 – 1388 می باشد. برای برآورد این تحقیق ، روش پانل دیتا و نرم افزار eviewes مورد استفاده قرار خواهند گرفت. نتایج تحقیق به قرار زیر می باشد: اثر ارزش افزوده صنایع مختلف بر شاخص تمرکز مثبت می باشد که مهمترین دلیل آن افزایش تولید و در نتیجه افزایش ارزش افزوده شرط اولیه افزایش فروش و بالا بردن شاخص تمرکز در بازار می باشد. اثر تعداد بنگاه های صنایع مختلف بر شاخص تمرکز منفی می باشد. که دلیل این امر در آن است که، با افزایش تعداد بنگاه ها و گستردگی فروش، شاخص تمرکز کاهش و میزان رقابت افزایش خواهد یافت. اثرات میزان اشتغال نیز بر شاخص تمرکز مثبت می باشد و صرفه جویی های ناشی از مقیاس در صنایع مختلف نیز تاثیر مثبت بر تمرکز دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد، طی دوره مورد بررسی، درجه تمرکز بازاری فعالیتهای مختلف صنعتی در ایران افزایش یافته و بازارها به سمت انحصار در جریان بوده اند. به بیان دیگر نتایج محاسبه شاخص تمرکز نشان می دهد بسیاری از کدهای صنعتی همچون کدهای 16، 20 ،25 و 26 بازار رقابتی و برخی از صنایع همچون کدهای 15 و 23 بازار شبه رقابتی و بسیاری از صنایع در وضعیت فعلی با کدهای صنعتی24 ، 33، 36 ،27 ، 28 و 29 بازار انحصاری و وضعیت تمرکز بالا را تجربه می کنند0